… KÖVRƏK ANIMDI.!
Yaşaya bilmədim uşağlığımı,
Az ömür yaşadı…kəpənək kimi.!
Daşıya bilmədim cavanlığımı,
Uçdu əllərimdən çərpələng kimi.!
Bir iz qalmayıbdı naxışlarından,
Sökük ilməsində buzdu, sazaqdı.
O körpənin məsum baxışlarından,
İndiki hisslərim daha uşaqdı..!
Unuda bilmirəm.! Unutsam axı,
O məsum körpəni unudum gərək.
Gənclik bağımın yandığı çağı,
Bələyib.. sinəmdə soyudum gərək!
Kim istər ömrünün sönük çağını,
Hər yada düşəndə yandırır köztək.
O qədər çıxardıb fələk ağını…
Arzular titrəyir qırpıqlı göztək.!
Dərd – qəmdən almışam çılğın təbimi,
Gərək hər sözümdə təbərrik olsun.!
Çevirim Günəşə solğun qəlbimi…
Fələkdən gələnə üzərlik olsun..!
ŞAİQ MİSKİNLİ. 28.. 07..25.
TƏHLİLİ:
Şair şeirin ilk bəndində öz uşaqlıq və gənclik illərinə dönür, amma bu dönüş nostalji ilə yox, sanki itirilmiş bir aləmin ağrılı xatirəsi ilə müşayiət olunur:
Yaşaya bilmədim uşağlığımı,
Az ömür yaşadı…kəpənək kimi.!
Burada uşaqlıq “kəpənək”lə müqayisə olunur – yəni qısaömürlü, gözəl, amma tez yox olan bir hal. Gənclik isə:
Uçdu əllərimdən çərpələng kimi.!
Çərpələng – uşaq arzularını, azadlığı və eyni zamanda nəzarətdən çıxan bir həyatı simvolizə edir. Bu simvolika ilə şairin həyatının bu mərhələlərində özünü tapa bilmədiyi, yaşaya bilmədiyi vurğulanır.
Bir iz qalmayıbdı naxışlarından,
Sökük ilməsində buzdu, sazaqdı.
Burada insan həyatının naxışları – keçmiş illər, xatirələr “sökük” və “buzlu” olaraq təsvir edilir. Yəni, nəinki iz qalmayıb, həm də həmin izlərin soyuqluğu şairin daxilində davam edir. “Sazaq”, “buz” sözləri həyatın sərt, soyuq reallığını ifadə edir.
O körpənin məsum baxışlarından,
İndiki hisslərim daha uşaqdı..!
Bu misralarda daxili paradoks yaranır: uşaqlıqda yaşanmayan hisslər indi — yetkin yaşda — daha məsum və uşaqcasına hiss olunur. Bu həm peşmanlıqdır, həm də insani duyğuların əbədi yaşadığına dair. Unuda bilmirəm.! Unutsam axı,
O məsum körpəni unudum gərək.
Burada yaddaşla mübarizə mövzusu qabarır. Keçmişin unudulması, eyni zamanda, insanın öz mənliyindən, kökündən qopması deməkdir. Şairin bu fikri onu göstərir ki, insan nə qədər acı xatirələrlə yaşasa da, onlar onun kimliyinin bir parçasıdır.
O qədər çıxardıb fələk ağını…
Arzular titrəyir qırpıqlı göztək.!
Fələk – burada taleyi, həyatın qarşısıalınmaz qüvvələrini təmsil edir. Fələyin “ağ” çıxarması, yəni çətinliklər yaratması nəticəsində arzular incə, kövrək, titrək hala gəlib. “Qırpıqlı göz” simvolu həm fiziki yorğunluq, həm də ruhun dərindən yorulması kimi yozula bilər.
Dərd qəmdən almışam çılğın təbimi,
Gərək hər sözümdə təbərrik olsun.!
Bu misralarda dərd-qəm şairin ilham mənbəyinə çevrilir. O artıq qəmli halını mənəvi bir gücə, sözə çevirmişdir. Son bənddə isə şair:
Fələkdən gələnə üzərlik olsun…!
deyərək, həyatın gətirdiklərinə qarşı müqəddəs bir qoruma — “üzərlik” arzulayır. Bu həm dualaşmadır, həm də bir növ barış və mənəvi gücə sarılmadır.
Bu şeir sadəcə bir keçmiş xatirəsi və ya nostalji deyildir; bu, insan ruhunun zədələnmiş, amma yenə də ümidlə çırpınan portretidir. ŞAİQ MİSKİNLİ, öz həyatından keçən ağrıları poetik dillə, çox təbii və bədii şəkildə ifadə edir. Onun dili səmimi, duyğusal, təsirli və xalq ədəbiyyatı ilə iç-içədir.
Bu şeir oxucuya təkcə şairin yox, bir çox insanın keçmişini, itirdiyi illəri, qırıq arzularını xatırladır. Və nəticədə bizə həyatın acılarını sevgi, dua və poeziya ilə qəbul etməyi öyrədir.
Sizə sağlıqlı, bərəkətli, sağlam və uzun ömür, yaradıcılığınızda, eləcədə bütün işlərinizdə uğurlar diləyirik, əziz qardaşım Şaiq Miskinli!
✍Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi tənqid və təhlilçi.
29.07.2025
