Yaltaqlıq, insanlar arasında həm sosial, həm də peşəkar sahələrdə tez-tez rast gəlinən bir davranışdır.
Başqalarının diqqətini qazanmaq, bəyənilmək və şəxsi maraqları təmin etmək üçün ortaya qoyulan səmirsiz övgü və həddindən artıq təzim davranışı kimi səciyyələnir. Əksər hallarda, yaltaqlıq səthi görünür, amma dərinliyində şəxsi mənfəət dayanır. Lakin problem ondadır ki, bu davranışın ən mənfi nəticəsi yalnız ətrafdakıların mənəvi dəyərlərinə təsir etmir, həm də həqiqi istedad sahiblərini kölgədə qoyur.
Hər hansı bir kollektivdə və ya sənət, elm, iş dünyasında, əsl istedad sahibləri daim əzmkarlıqla çalışır, öz bilik və bacarıqlarını ortaya qoyur, yaradıcı düşüncələri ilə fərqlənirlər. Onlar öz nəticələrini işlərinin keyfiyyətində, uğurlarında göstərir, lakin bu uğurların bəzən qiymətləndirilməsi yaltaqlıq edən şəxslərin şişirdilmiş vəzifə və ləyaqət nümayişləri qarşısında geri plana düşə bilir. Yaltaq insanlar, tez-tez rəhbərliyin və ya ictimai diqqətin qarşısında özlərini şişirdir, yaradıcı və bacarıqlı şəxslərin işini nəzərə almadan özünü ön plana çıxarır. Bu, istedadın təbii olaraq qiymətləndirilməsinə mane olur, iş mühitində motivasiyanı azaldır və səmimi əməkdaşlığın qarşısını alır.
Yaltaqlıq həm də kollektivin inkişafına mane olur. Əslində, komandada uğur qazanmaq üçün hər bir üzvün səmimi və bacarıqlı olması vacibdir. Lakin yaltaqlıq, üzərində dayanılmağa dəyər olmayan şəxslərin yüksəlməsinə gətirib çıxarır, istedadlı, yaradıcı və səmimi əməkdaşların səylərini kölgədə qoyur. Bu, həm mənəvi ədalətsizlikdir, həm də potensial itkisidir: cəmiyyət və ya təşkilat əsl bacarıq və yaradıcılıqdan məhrum olur, yalnız süni görünüş və təsadüfi üstünlüklərlə idarə olunan bir sistem formalaşır.
Təəssüf ki, yaltaqlığın təsiri yalnız iş və sosial sahələrdə qalmır. Bu davranış, mədəniyyət və incəsənət sahələrində də özünü göstərir. Müəlliflər, sənətkarlar, alimlər öz əsərləri və kəşfləri ilə dəyər qazanmaları əvəzinə, yaltaqlıq edənlərin şişirdilmiş maraqları altında gözardı edilə bilir. Beləliklə, cəmiyyət əslində potensial olaraq böyük uğurlar əldə edə biləcək fərdlərin istedadını itirir.
Lakin əsl istedad özünü heç vaxt tamamilə itirməz. Zamanla keyfiyyət, orijinallıq və səylə əldə edilmiş uğurlar özünü göstərir və səmimi qiymətləndirmə qazanır. Yaltaqlıq müvəqqətidir, yalançı heyranlıqla dolu mühit isə daim davam etməz. İnsanlar və təşkilatlar, uzunmüddətli uğuru və inkişafı əsl istedadın üzərində qurmaqla həm ədaləti təmin edirlər, həm də yaradıcılığı və bilik səviyyəsini yüksəldirlər.
Nəticə etibarilə, yaltaqlığın əsl istedadları kölgədə qoyması qısamüddətli görünən bir problem kimi səciyyələnir, lakin uzun müddətdə əsl istedadın keyfiyyəti və uğuru özünü göstərir. Yaltaqlıq yalnız səthi qələbələr qazandırır, əslində isə dəyərli bacarıqları gizlədir, həm fərdi, həm də kollektiv potensialı azaldır. Cəmiyyətin və təşkilatların inkişafı üçün səmimi əmək, bacarıq və yaradıcılığın qiymətləndirilməsi vacibdir. Əsl istedad heç zaman kölgədə qalmaz, o, zamanla öz işığı ilə bütün diqqəti cəlb edir və uzun müddətli uğurun təməlini qoyur.
✍ Sevil Azadqızı
