Saqif Qaratorpaq
PAYIZ
Bir il də ötdü ömürdən,
Göz qırpımı qaldı qışa.
Bir dəli sevda yolunda
Çıxmışam vaxtla yarışa.
Bayramıdı sarı rəngin,
Tökülürəm yarpaq-yarpaq.
Üfüqdə Günəş üşüyür,
Sovrulur köksümdəki bağ.
Alışır bir eşqin odu,
Sinəmdə köz-köz böyüyür.
Alnımda bir qırış artır,
Könlümdə bir söz böyüyür…
Düşüb payız sazağına,
Solur vaxtsız açan çiçək.
Gündə bir barmaq saralır
Həsrətdən biçdiyim köynək.
Endim sonuncu pərdəyə,
Bir kimsə bilməz necəyəm.
Yağış yağan pəncərədə
İndi ən uzun gecəyəm.
26.10.2024
Saqif Qaratorpaq Şeirinin Bədii Təhlili:
Saqif Qaratorpağın “Payız” şeiri insanın həyat və zamanla mübarizəsini, sevgi və həsrət duyğularını poetik və simvolik bir dildə ifadə edir. Şeir boyunca müəllif payızı təkcə təbiət hadisəsi kimi deyil, həm də həyatın keçiciliyi və insanın daxili aləminin əks-sədası kimi təqdim edir.
“Bir il də ötdü ömürdən,
Göz qırpımı qaldı qışa” misralarında zamanın sürətlə keçdiyi, insanın həyatında ani keçidlərin olduğu vurğulanır, ömür ilə qış metaforası bir-birinə bağlıdır və həyatın sonrakı mərhələlərinə işarə edir.
Payızın sarı rəngləri və tökülən yarpaqlar obrazları müəllifin iç dünyasında yaranan boşluq və həsrət hissi ilə paralellik təşkil edir.
“Bayramıdı sarı rəngin,
Tökülürəm yarpaq-yarpaq.” Bu misralarda təbiət və insan emosiyası bir-birinə qarışır, payızın solğunluğu və yarpaqların tökülməsi sevginin və həyatın keçiciliyini simvollaşdırır. Üfüqdə üşüyən Günəş isə yalnızlıq və səssizlik təsirini artırır, daxili aləmdəki qaranlıq və ehtiras hisslərini əks etdirir.
Şeir boyunca müəllif içindəki duyğuların yanmasını və eyni zamanda yaşlanmanın gətirdiyi izləri ön plana çıxarır:
“Alışır bir eşqin odu,
Sinəmdə köz-köz böyüyür.
Alnımda bir qırış artır,
Könlümdə bir söz böyüyür”
Bu misralar sevgi, həsrət və zamanın gətirdiyi təcrübənin sintezidir. Burada həm eşqin isti odunu, həm də yaşlanmanın soyuq izlərini görürük, bu isə insanın həyat təcrübəsi ilə duyğu aləminin bir-birinə qarışmasını göstərir.
Daha sonra şair payızın simvolikasını daha dərindən hiss etdirir:
“Düşüb payız sazağına,
Solur vaxtsız açan çiçək.
Gündə bir barmaq saralır,
Həsrətdən biçdiyim köynək.”
Burada solan çiçək və saralan barmaq simvolik olaraq keçmişdəki sevgi və itirilmiş zamanın təsviridir. Payız həm də insanın öz mənliyinə dönməsi, həyatın son mərhələlərinə baxış üçün bir metaforadır.
Şeirin son hissəsi isə ən dərin emosiyanı verir:
“Endim sonuncu pərdəyə,
Bir kimsə bilməz necəyəm.
Yağış yağan pəncərədə,
İndi ən uzun gecəyəm.”
Burada həm fiziki, həm də mənəvi qaranlıq, yalnızlıq və introspeksiya əks olunur. Şair həyatın, eşqin və zamanın gətirdiyi yükü yalnız özündə daşıyır, bu da şeiri daha introspektiv və fəlsəfi edir.
Nəticə etibarilə, Saqif Qaratorpağın “Payız” şeiri insan həyatının keçiciliyi, sevgi və həsrət duyğuları, zamanın sürətlə axışı və iç aləmin dərinliyini poetik bir dillə təsvir edir. Təbiət obrazları, sarı yarpaqlar, payız küləyi, üşüyən Günəş və yağış, insan duyğularının simvolik təzahürünə çevrilir. Şeir həm duyğusal, həm də fəlsəfi səviyyədə oxucunu həyatın dərin mənasına yönəldir, hər misrada insan və təbiət bir-birinə qarışaraq zamanın və həsrətin simfoniyasını yaradır.
Sizə sağlıqlı, bərəkətli, uzun ömür və yaradıcılıq uğurları arzulayıram!
✍ Sevil Azadqızı
15.11. 2025
