BİR DAŞ DA MƏNDƏN GƏLDİ
Biri sağdan, biri soldan,
Bir daş da öndən gəldi.
Yerə baxdım, göyə baxdım,
Bir daş da gendən gəldi.
Biri ağdır, biri qara,
Düzəlmir ki, qəlbi qara!
Nə olsun ki, dəyir hara,
Bir daş da cindən gəldi.
Sığalladım qara daşı,
Dünya müdrik, mənsə naşı,
Daşmı oldun, daş, qardaşım,
Görən, bu daş kimdən gəldi?
Əl uzatdım əlim boşda,
Söz ürəkdə, dilim dişdə.
Üz döndərdi məndən daş da,
Bir daş da ki səndən gəldi.
İllər keçdi, susdum mən də,
Bu daşlara dözdüm mən də.
Allah, axır bezdim mən də,
Bir daş da məndən gəldi.
23-25.06.2023
SƏRRAF TALIB
TƏHLİLİ:
Sərraf Talıbın “Bir daş da məndən gəldi” şeiri həyatın sərtliklərinə, insanların etinasızlığına və zamanın yaratdığı psixoloji yorğunluğa poetik baxış bucağından yazılmış dərin fəlsəfi bir etirafdır. Sadə obrazlarla zəngin olan bu şeir, insanın zamanla necə dəyişdiyini, daşlaşdığını və nəhayət, özü də kimlərinsə qəlbinə “daş atmaq” həddinə gəlib çıxdığını göstərir.
“Daş” obrazı şeirin əsas simvoludur və çoxqatlı mənalar daşıyır. Daş həm həyatın çətinliklərini, həm insanların kobudluğunu, həm də duyğuların bərkiməsini ifadə edir. Müəllif bu daşların haradan gəldiyini sadalayır: sağdan, soldan, öndən, gendən, hətta “cindən”. Bu, həm real insanlardan gələn zərbələri, həm də metafizik – bəlkə də, taleyin və ya şər qüvvələrin göndərdiyi sarsıntıları təsvir edir.
“Biri ağdır, biri qara” misrası qarşılaşdığımız insanların zahirən və ya batinən müxtəlifliyinə, amma bəzən bu rənglərin dəyişməzliyinə işarədir. “Düzəlmir ki, qəlbi qara” – bu isə ən ümidverici anlarda belə bəzi insanların dəyişməz qəddarlığına dair acı müşahidədir.
Şair şeirin ortalarında bu daşlara qarşı daha fəlsəfi və introspektiv mövqe tutur. “Dünya müdrik, mənsə naşı” misrası ilə həyatın dərslərinə yetərincə hazır olmadığını, sadəlövhlüyünün nəticələrinə qatlandığını etiraf edir.
Ən təsirli bəndlərdən biri isə budur: Əl uzatdım əlim boşda,
Söz ürəkdə, dilim dişdə.
Üz döndərdi məndən daş da,
Bir daş da səndən gəldi.
Bu sətirlərdə şairin həm ümidsizliyi, həm də ən yaxınlardan gələn xəyanət və laqeydlik ağrısı hiss olunur. İnsan yardım istədiyi zaman belə cavab ala bilmirsə, onda söz ürəkdə boğular, dil diş arxasında susar.
Son bənddə şair illərlə bu daşlara dözdüyünü, susduğunu bildirir. Amma daha sonra o da bir daş atır. “Bir daş da məndən gəldi” – bu misra həm bir peşmanlıq, həm də bir qəbul etmədir: artıq o da o daş atanlardan birinə çevrilib. Bu, təslimiyyət deyil, daha çox insanın uzun müddətli psixoloji təzyiqlərdən sonra sərtləşməsi, bəlkə də, daşlaşmasıdır.
Sərraf Talıb bu şeirdə oxucunu sarsıdan bir həyat etirafı təqdim edir. “Bir daş da məndən gəldi” – sadəcə bir şikayət deyil, həm də daxili təmizliyini qorumağa çalışan bir ruhun sınma hekayəsidir. Həyatın və insanların sərtliyinə dözə-dözə, nəhayət, özü də sərtləşən insanın portretidir bu şeir. Oxucuya həm empati, həm də düşüncə üçün zəngin material təqdim edir.
Sizə sağlıqlı, bərəkətli, uzun ömür və yaradıcılıq uğurları diləyirəm, Sərraf müəllim!
✍ Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi təhlilci və tənqidçi. Şair.
12.08.2025
