Tərlan ƏBİLOV: Daha səndən ötrü ölən adama başdaşı gəzmirəm, gor axtarmıram

AXTARMIRAM

Məni yola salıb bütün hisslərim,
külü qalan qəlbə qor axtarmıram…
Özüm tora düşmüş biriyəm eşqdə,
kimisə salmağa tor axtarmıram.

Etmişəm gözümə əksini haram,
Şükür, qaysaqlanıb, bağlanıb yaram.
Adam axtarmaqla qalmayıb aram,
özünü nə qədər yor, axtarmıram.

Elə əzizləyib ayrılıq taxtı,
Tanımır əsası bu axsaq baxtı.
Daha yelkənlərin hamilə vaxtı
gəmisi batmışa dor axtarmıram.

Gələn yox, yazığım gələn adama,
Qəlbi incik, üzü gülən adama.
Ta bu səndən ötrü ölən adama
başdaşı gəzmirəm, gor axtarmıram.

Tərlan Əbilov

TƏHLİLİ:

Tərlan Əbilovun “Axtarmıram” şeiri bir insanın daxili sükutunun, keçmişdə yaşanmış ağrıların və indi bu ağrıların doğurduğu tənhalığın fəlsəfi ifadəsidir. Şair, artıq “axtarmamağın” fəlsəfəsini öz qəlbinə, düşüncəsinə hopdurmuş, bununla həm özünü, həm də oxucunu bir düşüncə dəhlizinə dəvət etmiş olur.
“Məni yola salıb bütün hisslərim, külü qalan qəlbə qor axtarmıram…” misraları ilə şair artıq içindəki ehtirasların, duyğuların yanıb kül olduğunu etiraf edir. Burada “kül” simvolik mənada qalan xatirələri, “qor” isə təzədən alovlanacaq ümidləri təmsil edir. Amma artıq bu qəlbdə nə yeni hisslərə yer var, nə də köhnə hislərin canlanacağına inam. Bu, eyni zamanda hisslərin ölümü, emosional uyuşma halıdır.
“Özüm tora düşmüş biriyəm eşqdə, kimisə salmağa tor axtarmıram.” Şair burada eşqin içində itmiş bir qurban olduğunu bildirir. Artıq özü zərər gördüyü bir oyunu başqasına oynatmaq istəmir. Bu sətirlər, onun insanlara qarşı içində kin, intiqam hissi deyil, bir sakitlik və yorğunluq daşıdığını göstərir. Artıq məqsədi nə sevilmək, nə də kimisə sevməkdir – məqsədi yalnız sükunət tapmaqdır.
Ən güclü poetik paralellərdən biri də “Elə əzizləyib ayrılıq taxtı, tanımır əsası bu axsaq baxtı” misralarında əks olunur. Şair ayrılığı bir hakim, bir hökmdar kimi təqdim edir. Həmin ayrılıq taxt-tac sahibi olduğu halda, onun taleyi “axsaq”dır – yəni nə düz gedir, nə də davamlılıq var. Artıq “gəmisi batmış” bir insan üçün yeni yelkənlər – yəni yeni başlanğıclar mənasız görünür. O, ümidi, gözləntini və sevgini yelkən kimi küləyə buraxmır – çünki bilir ki, külək daha onun tərəfinə əsmir.
Ən təsirli bəndlərdən biri də budur:
“Ta bu səndən ötrü ölən adama, başdaşı gəzmirəm, gor axtarmıram.”
Burada şair, daha əvvəl kiminsə, bəlkə də sevdiyi birinin uğrunda hər şeydən keçmiş, “ölmüş” bir insan olduğunu bildirir. Amma indi onun üçün bu “ölən” insan artıq dəyərsizdir, onu yad etməyə, ağlamağa, məzarını axtarmağa belə ehtiyac yoxdur. Bu, sevginin deyil, dərin bir xəyal qırıqlığının nümunəsidir.
Tərlan Əbilov bu şeirlə həm emosional bir təmizlənməyə, həm də ekzistensial bir qənaətə gəlir: axtarmıram! Artıq nə sevgi, nə insanlar, nə də keçmiş iztirabların kölgəsi onu maraqlandırmır. Bu şeir bir növ daxili azadlığın bəyannaməsidir – itirdiyini qəbul edib, daha heç nə istəməmək, heç kimin ardınca getməmək. Bəzən insanın azadlığı da elə “axtarmamaqda” olur.