Tural Balabəylinin "Sənin sükutun" şeirinə Sevil AZADQIZInın baxışı

Sənin sükutun –
pəncərə önündə asılmış köhnə pərdə kimidi,
külək əsdikcə tərpənir,
amma heç vaxt açıla bilmir, –
içimdəki zülmətin işığa çıxmasına imkan vermir.

Mən səni gözlədim,
hətta saatların öz əqrəblərini

qırıb tökdüyü anlarda belə,
bircə dəfə addım səsini eşidim deyə
dəhlizin soyuq divarlarına

üzümü söykədim, qulaq qoydum.

Sən isə gəlmədin…
Gəlmədin, çünki qəlbinin gizli otaqlarında
mənim yerimi çoxdan
qırmızı dodaqlı bir xəyanət tutmuşdu,

bir vaxtların məhrəm, isti hisslərini unutmuşdu.

Həsrət – dilimdə yarımçıq qalan dua kimi,
yarpaqdan qopan yağış damlası kimi
boğazımda ilişib qaldı.
Mənim göz yaşlarım da mənə yad oldu,
çünki onlar axa-axa mənim üzümə deyil,
sənin tanımadığım əllərinə qarışdı.

İndi hər gecə
saatların qırıq əqrəbləri içimdə dönür,
hər gün pəncərəmin pərdəsi bir az daha qaralır,
və mən anlayıramm ki,
xəyanət yalnız sevməyi öldürmür,
ümidlərin də məzar daşına çevrilir.

Tural Balabəyli

TƏHLİLİ:

Tural Balabəylinin təqdim etdiyi bu şeir bir sevgi hekayəsinin sonunu, qəlbin qaranlıq labirintində qapanıb qalan bir insanın fəryadını poetik dillə ifadə edir. Şeir boyu müəllifin əsas mövzusu – sükut, həsrət və xəyanətin ağır nəticələridir.
Əvvəlcə “sükut” obrazı diqqəti çəkir. Şair onu “pəncərə önündə asılmış köhnə pərdə” ilə müqayisə edir. Bu təsvir bir tərəfdən köhnəlmiş, artıq şəffaflığını itirmiş, işığı içəri buraxmayan pərdəni xatırladır, digər tərəfdən isə münasibətdəki çıxılmazlığı, qarşı tərəfin danışmamaqla yaratdığı maneəni simvollaşdırır. Pərdə tərpənir, amma açılmır – yəni ümid var kimi görünür, amma həqiqətdə heç bir işıq gəlmir. Bu, sevən insanın içindəki işıqsızlığın, qaranlığın əsas səbəbini göstərir.
Şeirin ikinci hissəsində vaxt anlayışı ön plana çıxır. “Saatların öz əqrəblərini qırıb tökdüyü anlar” ifadəsi sevgilinin gözləməsinin nə qədər ümidsiz və sonsuz olduğunu göstərir. Müəllifin “koridorun soyuq daşlarına qulaq qoyması” isə ümidsiz bir intizarın poetik obrazıdır – insan addım səsini eşitmək üçün cansız daşlara belə ümid bağlayır.
Əsas qırılma nöqtəsi isə xəyanət faktıdır. “Qırmızı dodaqlı xəyanət” obrazı burada həm qadının başqa birinə yönəlmiş sevgi jestini, həm də bu hissin saxta cazibəsini göstərir. Xəyanət, şeirin emosional yükünü daha da ağırlaşdıraraq, yalnız sevgini deyil, ümidləri də məhv edən bir qüvvə kimi təqdim olunur.
Sonrakı misralarda həsrət dua ilə müqayisə edilir. Dua, adətən, bir ümidi, bir işıq axtarışını bildirir, amma “yarımçıq qalan dua” artıq ümidin də yarıda kəsildiyini göstərir. Göz yaşlarının “mənə yad olması” isə ağrının o qədər dərin olduğunu göstərir ki, artıq insan öz kədəri ilə də eyniləşə bilmir – o, göz yaşlarının da ünvanını itirib.
Şeirin sonu ümumiləşdirici bir qənaətlə bitir: xəyanət yalnız sevgini öldürmür, həm də ümidləri dəfn edir. Bu nəticə oxucunu düşündürür – xəyanətin acısı təkcə bir qəlbin qırılması deyil, həm də gələcəyə inamın, həyatın işığının itirilməsidir.
Tural Balabəyli bu şeirdə həm metaforaların gücündən, həm də emosional dərinlikdən ustalıqla istifadə edib. Pərdə, sükut, saat, daş, dua, göz yaşı kimi simvollar vahid bir poetik tablo yaradır. Oxucu şeiri oxuyarkən yalnız xəyanətin acısını deyil, həm də ümidin ölümü ilə gələn mənəvi boşluğu hiss edir.
Nəticə olaraq, bu şeir yalnız bir məhəbbət hekayəsinin bitməsi deyil, həm də insanın ruhunda baş verən sarsıntının poetik salnaməsidir.
Uğurlar olsun bütün işlərində, Tural Balabəyli!