QIŞ NAGILI
Yuxuda gördüm ki, kəndə qar yağıb,
Səhərdi, yollara təzə iz düşüb.
Bəmbəyaz yorğanı çəkib üstünə,
Mürgülü-mürgülü evlər büzüşüb.
Haçadağ bürünüb ağ yapıncıya,
Nəhəng qayaların yaxası açıq.
Burulub meşəyə gedən cığırda,
Moruq kollarından qurub alaçıq.
Əyib budaqları topa-topa qar,
Yırtıq çəpərlərin örtüb eybini.
Ağır,boz buludlar az qalır qıra
Sallana-sallana göyün ipini.
Gül girməz bağların ağ yuxusuna,
Bağlanıb gədiklər,donubdu çaylar.
Çıxıb sərçələrin payına şərik
Çöldən qaçıb gəlib ac torağaylar.
Şaxta naxış çəkib pəncərələrdə,
Gün çıxıb, havada hələ sazaq var.
Qarı yara-yara ikibir, üçbir,
Məktəbə tələsir dəcəl uşaqlar.
Tüstü bacalarda burum-burumdu,
Köz tutan ocağın qoxusu nə xoş.
Çəkmişəm başıma xatirələri,
Bu səhər yuxudan durmuşam sərxoş…
Saqif Qaratorpaq
Şeirinin Bədii Təhlili:
Saqif Qaratorpağın “Qış Nağılı” şeiri oxucunu təbiətin qış mövsümü ilə bəzənən sehrli və poetik dünyasına aparır. Şair burada həm təbiətin gözəlliyini, həm də kənd həyatının sadəliyini və sakit ritmini təsvir edir. Şeir yuxu obrazı ilə açılır, müəllif yuxuda kəndin qar ilə örtüldüyünü görür, səhər isə yeni izlərin düşdüyü yollardan başlanır. Bu giriş oxucuya həm vizual, həm də emosional bir atmosfer təqdim edir, yəni qışın saf, sükunətli və eyni zamanda canlı dünyasına çağırır. Qarın bəyazlığı evləri bürüyür, hər şeyi sakitləşdirir, sanki dünya öz nəfəsini saxlayır. Buradakı “Bəmbəyaz yorğanı çəkib üstünə, Mürgülü-mürgülü evlər büzüşüb” misralarında həm qarın yumşaqlığı, həm də kənd evlərinin istiliyi poetik şəkildə birləşir, oxucuda həm vizual, həm də duyğu zənginliyi yaradır.
Şeir boyunca təbii peyzaj təsvirləri xüsusi önəm daşıyır. Haçadağın ağ yapıncı ilə bürünməsi, qayaların açıq yaxaları, meşəyə gedən cığır və moruq kolları şairin təbiəti diqqətlə müşahidə etdiyini göstərir. Qarın budaqları əyməsi və çəpərləri örtməsi isə təbiətin sərt, amma eyni zamanda qoruyucu və sığınacaq verici tərəfini göstərir. Bu təsvirlər kənd həyatının təbiətlə vəhdətini, insanın təbiət qarşısında həm hörmətini, həm də estetik zövqünü ortaya qoyur. “Ağır, boz buludlar az qalır qıra, Sallana-sallana göyün ipini” misraları isə qışın dramatik və eyni zamanda poetik tərəfini əks etdirir, buludların və səmanın hərəkəti qışın hərəkətliliyini və dövrlüyünü simvollaşdırır.
Şair həmçinin kənd həyatının gündəlik ritmini və canlılığını vurğulayır. Çayların donması, sərçələrin ac torağaylara qaçması, uşaqların məktəbə tələsməsi kimi detallar kənd həyatının qış mövsümündə də davam etdiyini göstərir. Bu, şeirin yalnız təbiət təsviri olmadığını, həm də insan həyatının təbiətlə sıx bağlı olduğunu göstərir. “Qarı yara-yara ikibir, üçbir, Məktəbə tələsir dəcəl uşaqlar” misralarında qışın sərtliyi ilə uşaqların şıltaqlığı və həyat sevincinin kontrastı oxucuda həm yumor, həm də həyatsevər hisslər oyadır.
Şeir boyunca duyu təsvirləri mühüm rol oynayır. Tüstünün qoxusu, közə bağlı ocağın istiliyi, qarın səsləri və günəş işığının yaratdığı vizual effektlər oxucunu sanki kəndin içində gəzir kimi hiss etdirir. Bu, şairin obraz yaratmaq bacarığının yüksək səviyyədə olduğunu göstərir. “Tüstü bacalarda burum-burumdu, Köz tutan ocağın qoxusu nə xoş” misralarında həm fiziki, həm də emosional toxunuş var. Oxucu həm qoxunu, həm də kəndin sükunətini hiss edir.
Şeirin sonunda müəllif yuxudan oyandığını və səhərin ona xatirələri xatırlatdığını bildirir: “Çəkmişəm başıma xatirələri, Bu səhər yuxudan durmuşam sərxoş”. Burada yuxu ilə gerçəklik arasındakı keçid poetik bir simvol olaraq qışın həm keçmişi xatırlatması, həm də yeni bir başlanğıc verməsi mənasını daşıyır. Sözsüz ki, şair burada həm nostalji, həm də həyatın təkrarolunmaz gözəlliyini vurğulayır.
Nəticə olaraq, Saqif Qaratorpağın “Qış Nağılı” şeiri həm təbiətin gözəlliyini, həm kənd həyatının ritmini, həm də insanın xatirələr və duyğularla dolu daxili dünyasını poetik şəkildə birləşdirir. Şeir həm vizual, həm duyu, həm də emosional təsvirləri ilə zəngin bir poetik dünyanı təqdim edir. Oxucu üçün bu əsər yalnız qışın fiziki mənzərəsini deyil, həm də qışın gətirdiyi xatirələr, sükunət və həyatın sadəliyi ilə bağlı hissləri dərin şəkildə çatdırır. Şeir, təbiət ilə insan həyatının harmoniyasını və poetik gözəlliyini ustalıqla ifadə edən bir nümunədir.
✍ Sevil Azadqızı
27.11.2025
