Saqif QARATORPAQ: Hər gün öz külündən bir də doğulur, Dərdi çiçəkləyir üzündə dən-dən

SƏN HƏLƏ BİLMİRSƏN
Sən hələ bilmirsən, necə qırılır,
Necə çiliklənir içindən adam.
Boğulur, havası çatışmır evdə,
Gözləri qapıda qalır hər axşam.

Hər gün öz külündən bir də doğulur,
Dərdi çiçəkləyir üzündə dən-dən.
Qara günlərini ağ sap eləyib,
Hər gecə keçirir öz kipriyindən.

Sən hələ bilmirsən, necə əzabdı
Misra-misra ölüb, söz-söz doğulmaq;
Dağıdıb qanını neçə tikana,
Torpağa qarışıb,güldə yox olmaq.

Gözlərin qaralar-boylansan bir az,
Ürəyin çəkilər-uzandıqca yol.
Geri dön, hələ ki təzədi yaran,
Gün gələr, mənə də deyərsən:-Sağ ol!

Heyif, oda düşdüm mən öz dilimdən,
İndi tüstüləyən bacasız evəm.
Ömrümü-günümü yedi adamlar,
Ürəkmi qoydular-təzədən sevəm.

Saqif Qaratorpaq

TƏHLILİ :

Saqif Qaratorpağın “Sən hələ bilmirsən” şeiri insanın daxili dünyasının əzablarını, tənhalığını və həyatın bəzən zəruri sarsıntılarını çox poetik və dərindən ifadə edir. Şeir oxucuya yalnız bir hekayə anlatmır, eyni zamanda onun qəlbində rezonans doğuran emosional bir səhnə yaradır. Poetik təsvirlər vasitəsilə müəllif oxucunu insanın psixoloji və mənəvi vəziyyətini dərindən anlamağa çağırır.
Şeirin girişində müəllif oxucunu dərhal daxili əzabın atmosferinə çəkir: “Sən hələ bilmirsən, necə qırılır, Necə çiliklənir içindən adam”. Bu misralar birbaşa oxucu ilə ünsiyyət yaradır və onu şeirin qəhrəmanı ilə birgə əzabın dərinliyinə aparır. Burada insanın iç dünyasının zədələnməsi, əslində həyatın sərt reallıqları qarşısında onun qırılma anları poetik bir dil ilə təqdim olunur. Hər bir kəlmə və ifadə, oxucuda həm empatiya, həm də dərin düşüncə doğurur.
Şeirin ikinci bəndində, “Hər gün öz külündən bir də doğulur, Dərdi çiçəkləyir üzündə dən-dən”, Qaratorpaq insan əzabının təkrarlanan bir dövr olduğunu göstərir. Burada əzabın həm daxili, həm də xarici görünüşə təsiri əks olunur. İnsanın ruhunda yaranan kədər onun üz ifadəsinə çevrilir, sanki hər dərd üzündə bir çiçək kimi açılır. Bu metaforik dil şeirin həm vizual, həm də emosional təsirini artırır.
Şeirin üçüncü bəndi insanın əzabının daha universal, bəzən də tənhalıq və ölüm qorxusu ilə bağlı olduğunu göstərir:

“Sən hələ bilmirsən, necə əzabdı, Misra-misra ölüb, söz-söz doğulmaq”. Burada müəllif əzabın sözlə ifadə olunmasının da çətinliyini vurğulayır. İnsan həm yaşamalı, həm də ifadə etməli olduğu əzabın ağırlığı altında əzilir. Bu bənd oxucuya şeirin mərkəzi ideyasını, insanın daxili əzabının çoxqatlı və mürəkkəb olduğunu, aydın şəkildə çatdırır.
Dördüncü bənddə şair oxucuya ümid mesajı verir:

“Gözlərin qaralar-boylansan bir az,
Ürəyin çəkilər-uzandıqca yol. Geri dön, hələ ki təzədi yaran,
Gün gələr, mənə də deyərsən:-Sağ ol!”. Burada şeir yalnız kədər və əzabdan ibarət deyil, həm də yenidən doğulma və ümid elementi daşıyır. Müəllif insanın yaralarını sağalda biləcəyini və gələcəkdə əzabın öhdəsindən gələcəyini vurğulayır. Bu bənd şeirin emosional zirvəsini təşkil edir və oxucuda həm hüzün, həm də rahatlıq hissi yaradır.
Şeirin son bəndində Qaratorpaq öz həyat təcrübəsini və insanların səbəb olduğu əzabları açıq şəkildə ifadə edir:

“Heyif, oda düşdüm mən öz dilimdən, Indi tüstüləyən bacasız evəm. Ömrümü-günümü yedi adamlar,
Ürəkmi qoydular-təzədən sevəm.”
Burada şairin həyat və insan münasibətləri ilə bağlı realizmi görünür. İnsanların yaratdığı əzablar və itkilər poetik bir dillə çatdırılır və bu bənd şeirin realizm elementi ilə tamamlanmasını təmin edir.
Nəticə olaraq, “Sən hələ bilmirsən” şeiri insanın daxili dünyasının mürəkkəbliyini, əzab və həsrətin poetik bir dil ilə təsvirini, həmçinin insan ruhunun dirçəlmə və ümid gücünü əks etdirir. Qaratorpaq oxucunu yalnız sözlərlə deyil, emosional təcrübə ilə də şeirin iç dünyasına daxil edir. Bu şeir oxucuya dərindən düşünmək, empatiya hissi yaratmaq və insanın həyat sınaqlarını anlamaq imkanı verir.
Şeir həm fərdi, həm də universal səviyyədə insan təcrübəsini əks etdirir, əzabın və tənhalığın həyatın qaçılmaz bir parçası olduğunu, lakin eyni zamanda ümidin, yenidən doğulmanın və yaşamağın mümkünlüyünü göstərir. Şair oxucuya bu mürəkkəb, amma dərin mənəvi səyahətdə həm müşahidəçi, həm də iştirakçı olma fürsəti verir.