Yaşadım…
Daş olsaydım bölünərdim min yerə,
İNSAN olub bölünmədən yaşadım.
Başıuca, alnıaçıq, qürurla,
Marağıma sürünmədən yaşadım…
Nə dəryalar axıb doldu sol yana,
Oğul istər bu dərdlərə dayana,
Can da qurban bizi səssiz duyana,
Göz yaşları silinmədən yaşadım…
Alçaqları başda görüb usandım,
Hər gecəni başqa dərdə oyandım,
Necə oldu, bir bu qədər dayandım?
Sevinclərə bürünmədən yaşadım…
Ümid dedim açılan hər sabaha,
Əyilmədim, yıxılmadım hər aha,
Sevgi adlı qəlbimdəki Allaha,
Üsyan edib, deyinmədən yaşadım.
Şamil Ənvəroğlu
TƏHLİLİ:
Şamil Ənvəroğlunun “Daş olsaydım…” misrası ilə başlayan bu şeiri, yalnız bir insanın şəxsi yaşamından doğan duyğular toplusu deyil, həm də bütöv bir nəsil və ya xalqın yaşantısını özündə ehtiva edən mənəvi etirafdır. Bu şeir, dözümlülüyün, ləyaqətin və əyilmədən yaşamağın fəlsəfəsini ehtiva edən bir insanlıq manifestidir.
Şair ilk misrada “Daş olsaydım bölünərdim min yerə” deyərək, daş kimi sərt və duyğusuz bir varlıq olsaydı, çətinliklər qarşısında sarsılacağını bildirir. Lakin insan olaraq yaşayıb, bu qədər ağrı-acının içindən bölünmədən çıxmağı bir qürur kimi təqdim edir. Bu, insanlığın gücünü və ruhi davamlılığını simvolizə edir. İnsan olmaq, şairin şeirində zəiflik yox, əksinə, böyük bir güc və məsuliyyət daşımaq deməkdir.
“Başlıca, alnıaçıq, qürurla,
Marağıma sürünmədən yaşadım”- misraları, şairin həyat qarşısında necə dik durduğunu, heç kimin qarşısında əyilmədiyini, maddi və mənəvi maraqlar üçün şəxsiyyətindən güzəştə getmədiyini ifadə edir. Bu, xüsusilə müasir dövrdə insan ləyaqətinin və vicdanın nə qədər önəmli olduğunu vurğulayan güclü bir mesajdır.
“Nə dəryalar axıb doldu sol yana” deyən şair, bu dünyada yaşadığı dərdlərin böyüklüyünü poetik dillə ifadə edir. “Sol yana” (ürək tərəfi) obrazı burada ruhi ağrını və içdən yaşanan dərdi simvolizə edir. Şair bu dərdlərə qarşı dözümünü, səssizliyini və təbəssüm arxasında gizlədilmiş iztirabını göstərir. Duyğuların səssiz yaşanması, əslində böyük mənəvi güc tələb edir və bu da əsərin əsas fəlsəfi dayaqlarından biridir.
“Alçaqları başda görüb usandım” misrasında şair, cəmiyyətdə dəyərlərin deqradasiyasını tənqid edir. Ləyaqətsiz insanların ön plana çıxması, dəyərlərin ayaq altına atılması və bunun doğurduğu ümidsizlik hissi vurğulanır. Bu, təkcə şairin yox, bəlkə də bütün bir nəsilin narazılığıdır.
Şeirin ən güclü tərəflərindən biri də qəlbdəki Tanrı metaforasıdır:
Sevgi adlı qəlbimdəki Allaha,
Üsyan edib, deyinmədən yaşadım.
Burada Allaha inam, yalnız dini yox, həm də insan daxilindəki saflıq, sevgi və mənəvi dayaqlar şəklində təqdim olunur. Şair Tanrıya qarşı üsyan etmədən, həyatda baş verən hər şeyi təmkinlə qarşılayır. Bu, böyük bir mənəvi olğunluğun və səbrin nümunəsidir.
Bu şeir, yalnız bir poetik əsər deyil, həm də həyatda dik durmağın, insan kimi yaşamağın, qürurun və səbrin dastanıdır. Şamil Ənvəroğlu burada bizi həm öz acıları ilə tanış edir, həm də bu acılardan keçərək “bütöv insan” olmağın mümkünlüyünü göstərir. Sözlərinin hər biri təmiz, doğma və eyni zamanda düşündürücüdür.
Bu şeir, hər bir oxucunu özü ilə hesabat aparmağa çağırır:
“Mən də belə yaşaya bilirəmmi?”
✍🏻 Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi təhlilçi və tənqidçi. Şair.
13.08.2025
