YORĞUNAM—ağır-ağır illərimi yoxuş boyu daşımaqdan yorğunam,
“Niyə axı?” sualını gündə yüz yol öz-özümə soruşmaqdan yorğunam,
Mənim olmayan bu ömrü mənimkitək yaşamaqdan yorğunam…
SUSQUNAM—səssizliyə çəkilərək bu mənasız səbəbləri dərin-dərin düşünməkdən susqunam,
“Kim anlar ki, içimizi?” fikri ilə hər bir şeyi boş verməkdən susqunam,
“Nə qaldı ki,itirməyək…” gələnləri, gedənləri, “varam” deyib, sonra qəfil “ölənləri” itirməkdən susqunam…
SOLĞUNAM—vaxtsız ölən arzulara için-için ağlamaqdan solğunam,
Gündə yüz yol ürəyimi amansızca dağlamaqdan solğunam,
İçimizdə haray çəkən son ümidin əl-qolunu bağlamaqdan solğunam…
KÜSKÜNƏM—neçə-neçə yalanlara,
neçə-neçə nadanlara inanmaqdan küskünəm,
Neçə-neçə şərəfsizə,
neçə-neçə dəyərsizə güvənməkdən küskünəm,
Neçə-neçə vəfasızdan,
neçə-neçə əxlaqsızdan namus-qeyrət gözləməkdən küskünəm…
Haqsız olan bu dünyanın xoş günü dəysin başına!
Min yalanlar ölkəsinin doğrusu dəysin başına!
Qucaq-qucaq gəzənlərin “sevgisi” dəysin başına!
Şirin-şirin yalanlara qonanlardan BEZMİŞƏM!
Guya bizə “gün ağlayan” çobanlardan BEZMİŞƏM!!!
Şamil Ənvəroğlu Şeirinin Bədii Təhlili: Şamil Ənvəroğlunun
“Yorğunam… Susqunam… Solğunam… Küskünəm…”
şeiri insan ruhunun dərin qatlarında baş verən proseslərin sarsıdıcı bir şəkildə ifadəsidir. Hər bir misra bir mərhələ, bir duyğu vəziyyətinin portreti kimi çıxış edir və oxucunu sözün əsl mənası ilə üz-üzə qoyur. “Yorğunam”la başlayan bölüm, təkcə fiziki və mənəvi yorğunluğu deyil, həm də insanın həyat yükünü daşımaq məcburiyyətindən doğan daxili əzabları açır. İllərin ağır yükünü “yoxuş boyu daşımaq” metaforası vasitəsilə təqdim edərkən şair həyatın ədalətsiz və bəzən mənasız ağırlığını insana necə əzab verdiyini göstərir, eyni zamanda bu yorğunluğun yalnız fiziki deyil, ruhani, psixoloji bir tükənmə olduğunu da oxucuya hiss etdirir. “Niyə axı?” sualını gündə yüz dəfə öz-özünə vermək metaforu, insanın ətrafındakı hadisələrin mənasını axtararkən yaşadığı daxili təklik və çaşqınlığı ön plana çıxarır, burada şair sanki həm fərdi, həm də universal bir varlıq problemini təqdim edir, çünki hər kəs zaman-zaman öz həyatının mənasızlığı və haqsızlığı ilə üzləşir.
Sonrakı “Susqunam” bölümü isə daxili sükutun və qapalı dünyaların portretidir. Səs çıxarmaqdan imtina, insanın özünü qorumaq və boş-boş düşüncələrdən uzaqlaşmaq ehtiyacının simvoludur. Burada şair yalnız öz susqunluğunu deyil, insanların bir-birini anlamamaqlarını, duyğuların ifadəsiz qalmasını və bu ifadəsizlikdən doğan yalnızlığı həm də cəmiyyətin bir xəstəliyi kimi təqdim edir. “Kim anlar ki, içimizi?” sualı, insanın yalnızlıqla, anlaşılmama ilə, bəzən sevgisiz və qayğısız qalmışlığı ilə üzləşdiyini vurğulayır; eyni zamanda “Nə qaldı ki, itirməyək…” misrası ilə şair, həyatda əslində əlimizdə olmayan, amma əbədi qorumağa çalışdığımız münasibətlərin və insan münasibətlərinin keçici, tez yox olan təbiətinə işarə edir. “Solğunam” bölümü isə şeirin emosional pik nöqtələrindən biridir. Burada şairin “vaxtsız ölən arzulara için-için ağlamaq” ifadəsi, arzuların, ümidlərin və idealların insanın içində necə sönməyə başladığını, ruhun parçalanmasını, qəlbin dağılmasını göstərir. Hər bir insanın içində bir yerə gizlədilmiş həsrət və təəssüf duyğusu vardır və şair bunu ən həssas və təsirli şəkildə açır. “Küskünəm” bölümü isə ən sərt və dolğun mərhələdir. Burada şair yalnız öz fərdi təcrübəsini deyil, bütöv bir cəmiyyətin dəyərlərə, vicdana, ədalətə və sevgiyə qarşı duyduğu küskünlüyü əks etdirir. “Neçə-neçə yalanlara, neçə-neçə nadanlara inanmaqdan” misrası ilə başlayan sıralama, insanın illərlə birikmiş etimadsızlığını və xəyal qırıqlığını göstərir, “şərəfsizlərdən, dəyərsizlərdən güvənmək” metaforu isə ictimai mənəvi tənəzzülə işarə edir. Son bölüm isə açıq-aydın etirazdır. Haqsız dünyanın, min yalanlar ölkəsinin, saxta sevgilərin, səthi münasibətlərin birbaşa tənqidi, sanki şairin bütün bezmişliyini, ümidsizliyini və üsyanını bir nöqtədə topladığı bir çığlıqdır. “Guya bizə ‘gün ağlayan’ çobanlardan BEZMİŞƏM!” misrası isə metaforik olaraq, səmimi görünən, amma əslində insanı aldatmaq və idarə etmək niyyətində olan, ikiüzlü liderləri və cəmiyyət içindəki yalançı təsirçiləri ifşa edir.
Nəticə etibarı ilə, bu şeir yalnız fərdi bir daxili etiraf deyil, həm də ümumi insan təcrübəsinin, dəyərlərin əyilmiş, ümidlərin sınmış və ruhların yorulmuş halının poetik görünüşüdür. Şamil Ənvəroğlu oxucunu yalnız duyğu ilə deyil, düşüncə ilə də qarşı-qarşıya qoyur, hər misrada həm empati, həm də sosial şüur yaradır. Şeirin dərin mənası budur ki, insanın yorğunluğu, susqunluğu, solğunluğu və küskünlüyü təkcə şəxsi deyil, həm də universal bir haldır və bu halı ifadə etmək, onu şeirin dili ilə danışmaq insanın ruhani möhkəmliyinin, mənəvi öhdəliyinin və eyni zamanda estetik müdrikliyinin təzahürüdür.
Beləliklə, “Yorğunam… Susqunam… Solğunam… Küskünəm…” oxucunu yalnız insanın şəxsi ağrıları ilə deyil, eyni zamanda cəmiyyətin, dünyanın və insan təcrübəsinin sarsıdıcı həqiqətləri ilə qarşı-qarşıya qoyur və nəticədə hər birimizə öz daxili sükutumuzu, yorğunluğumuzu, solğunluğumuzu və küskünlüyümüzü anlamağa imkan yaradır, şairin səsi isə bu universal vəziyyəti ifadə edən bir bələdçi kimi qalır.
Uğurlar olsun həmişə!
Sevil AZADQIZI
