Qürbətdə ağlına Vətən gələr hey, Yuxuda da olsan,oyaq da olsan – Əlirza HƏSRƏT

Durubdur gözümə köhnə yoxuşlar,

Qəfəsdə oxuyur pərişan quşlar.

Seyrəlməz yanından dostlar,tanışlar,

Həmişə şax dursan,ayaqda olsan.

.

Dolan bu dünyanı qarış-qarış gəz,

Nə çəmən taptala,nə də bir gül əz.

Nadandan Vətənə heç xeyir gəlməz,

Sən ona arxa da,dayaq da olsan.

.

Bir qərib ahıyla sızıldayır ney,

Dilimi göynətdi bu qəmli giley.

Qürbətdə ağlına Vətən gələr hey,

Yuxuda da olsan,oyaq da olsan.

.

Gördün ki işlərin düşüb dərinə,-

Güvən ilqarına,məhəbbətinə.

İsindim mən sənin hərarətinə,

Şimal küləyitək soyuq da olsan.

TƏHLİLİ:

Əlirza Həsrətin “Şimal küləyitək soyuq da olsan” adlı şeiri oxucunu həm duyğusal, həm də fəlsəfi düşüncələrə çəkir. Şairin ifadə etdiyi fikirlər sadəcə bədii təsvirlərlə məhdudlaşmır; bu misralar bir millətin ruhunun, bir insanın Vətənə və dəyərlərə olan sarsılmaz bağlılığının dilə gətirilməsidir.

Şeirin ilk bəndində keçmişə dönük bir baxış hiss olunur. “Durubdur gözümə köhnə yoxuşlar” misrası zamanın, yaşantıların insan yaddaşında necə dərin iz buraxdığını göstərir. Köhnə yollar – keçmiş həyatın izləri, seçimləri, yaşanmış çətinliklər – bu günün düşüncələrini formalaşdıran güclü bir yaddaş mexanizmi kimi təqdim olunur. Qəfəsdə oxuyan pərişan quşlar isə insanın daxili iztirablarının simvoludur; fiziki olaraq azad olmasa da, ruhən üsyan edən bir varlıq kimi görünür.

Əlirza Həsrət burada oxucunu sədaqətli, dik duran, mərd bir şəxsiyyət olmağa çağırır: “Həmişə şax dursan, ayaqda olsan”. Şairin təklifi budur ki, həyatın çətinlikləri qarşısında sarsılmadan dayanmaq, insanı həm özünə, həm də Vətənə qarşı məsuliyyətli edir.

İkinci bənddə isə daha geniş – milli bir məsuliyyət yükü ortaya qoyulur. “Dolan bu dünyanı qarış-qarış gəz, Nə çəmən taptala, nə də bir gül əz” – bu misralar həm təbiətə, həm də insanlara qarşı hörmətli olmağı aşılayır. Nadandan Vətənə xeyir gəlməyəcəyini söyləyən şair, cəmiyyətin sağlam inkişafı üçün mənəvi zənginliyin və ağıllı insanların vacibliyini vurğulayır.

Üçüncü bənd isə qürbət həsrətini və Vətən sevgisinin dərinliyini ifadə edir. Vətəndən uzaqda olmaq, ona duyulan sevginin heç yatarkən belə azalmadığını göstərir. Bu hissələr şeirin emosional yükünü artırır və oxucuda empatiya doğurur.

Şeirin son bəndi isə həm şairin özünə ünvanlanır, həm də ümumiləşdirilmiş bir müraciətdir. “İsindim mən sənin hərarətinə, Şimal küləyitək soyuq da olsan” – burada həm səmimi bir etiraf, həm də dərin bir bağ hiss olunur. Hərçənd bəzən həyat, insanlar və ya Vətən sərt və soyuq görünə bilər, ancaq içərisində gizlənmiş hərarət, sevgi və sədaqət onu isinməyə dəyər bir varlığa çevirir.

Əlirza Həsrətin bu şeiri sadəcə bir duyğu təzahürü deyil, eyni zamanda bir həyat dərsidir. Vətən sevgisi, insanlıq, sədaqət, əzmkarlıq və mənəvi duruş şeirin əsas sütunlarıdır. Şair soyuq şimal küləyi kimi sərt görünə bilən duyğuların içində belə isti bir inam və məhəbbət işığı yandığını göstərir. Bu da onu göstərir ki, insanın ruhu sərt həyatı istilədə biləcək qədər güclüdür – təkcə özünə deyil, bütöv bir Vətənə dayaq olmaq üçün.

29.08.2025