Şair Aysel Səfərli Xanlar qızının ad gününə…
Bu gün sözün sükutdan süzülüb misraya çevrildiyi, ağrının gözəllik qazandığı, şeirin insanı tərk etmədiyi bir gündür. Bu gün qəlbi incə, ruhu dərin, təbi axar olan şairimiz Aysel Səfərəli Xanlar qızının ad günüdür.
Aysel Səfərəlinin poeziyası rahat oxunuş üçün deyil, daxilə eniş üçündür. O, hisslərini nümayiş etdirmir, onları yaşayır; sözə hökm etmir, sözlə birgə yanır. Onun şeirləri qadın incəliyi ilə fəlsəfi ağrının, dua ilə üsyanın, sevgi ilə tənha taleyin qovşağında dayanır.
İndi isə bu poetik dünyanın içinə şeirlərin işığında nəzər salaq.
DUA İLƏ BAŞLAYAN ŞEİR
Bu şeir Tanrıya deyilən adi bir söz deyil, yorulmuş ruhun pıçıltısıdır. Burada şair həyatın ağırlığını, insanların zəhərli münasibətlərini, mənəvi təzyiqləri açıq etirafla dilə gətirir. “Yuxu” anlayışı istirahət yox, ruhun susmaq haqqıdır.
Adamların zəhər sözün
Oyaq başla çəkmək olmur,
Tanrım, mənə yuxu ver…
Alışmışam,
Xoş nə varsa, ver özgəyə,
Göz yaşardan dumanından
Gətir, çəkim ahı,
ver…
Bu bənddə sosial ağrı fərdi yalvarışa çevrilir. Şair dünyanın kobudluğunu bir cümlə ilə açır. “Zəhər söz” ifadəsi insan münasibətlərinin mənəvi toksikliyini simvolizə edir. Tanrıya müraciət isə ümidsizlikdən yox, son ümid nöqtəsindən doğur. Bu şeir oxucuya “mən də belə yorulmuşam” dedirdir.
SEVGİNİN ŞAH BEYTƏ QOYULDUĞU ŞEİR
Bu şeir sevginin bəzək olmadığını, taleyə çevrildiyini göstərir. Burada eşq ucaldılır, amma onun bədəli yalqızlıqla ödənilir. Şair öz daxili ağrısını səmimi və çılpaq şəkildə oxucuya ötürür.
Eşqi ən şah beytimin, sözümün üstə qoydum…
Yalqızlıq gəmirdikcə gözümdə dərd uladı…
“Şah beyt” anlayışı poeziyada zirvə deməkdir. Şair eşqi poeziyasının ən uca nöqtəsinə qoyur. Amma bu ucalıq tənhalıq gətirir. “Yalqızlıq gəmirdi” ifadəsi daxili ağrının canlı, dağıdıcı təsviridir. Burada sevgi qurtuluş yox, sınaqdır.
QÜRƏBƏTİN DUA KİMİ DANIŞDIĞI – “İSPANİYA ŞEİRLƏRİ”
Bu şeirdə Aysel Səfərəli coğrafiyanı aşır. İspaniya sadəcə məkan deyil, ruhun yadlaşdığı bir haldır. Şair başqa dildə danışır, amma eyni dildə darıxır.
Bir ispan kafesindən
baxıram Allaha,
Ruhuma qürbət damır…
Burada qürbət fiziki məsafə deyil, mənəvi boşluqdur. Tanrıya baxmaq var, cavab almaq yox. “Ruhuma qürbət damır” ifadəsi insanın öz içində belə yadlaşmasını simvolizə edir. Bu şeir müasir insanın parçalanmış kimliyinin poeziyasıdır.
ÜRƏYİN ƏMANƏT KİMİ DAŞINDIĞI ŞEİR
Bu şeirdə şair öz qəlbini qorunan bir dəyər kimi təqdim edir. Qürbət burada ağrı olmaqdan çox, məsuliyyətə çevrilir.
Çünki, o ürək
mənə uzaqların əmanəti…
Gec-tez burdan ayrılacaq nəfəsim,
Burda qəribəm.
Çırmala ətəyini
suların,
yol ver,
Biskay körfəzi…
Bu bənd səssiz sədaqətin ifadəsidir. Şair ürəyi özünə aid olmayan, qorunmalı bir varlıq kimi təqdim edir. Burada sevgi şəxsi hiss yox, etibar məsuliyyətidir. Bu cür yanaşma poeziyada dərin etik mövqedir.
MUSİQİYƏ ÇEVRİLƏN HİSSLƏR
Bu şeirdə hisslər notlara bölünür. Sevgi musiqidir, amma simlər qopduqca səs də dağılır.
Hər gün bir tel qopur
ruhumun
sevgi simlərindən…
“Tel” metaforası tədrici dağılmanı ifadə edir. Sevgi birdən bitmir, hər gün bir az azalır. Şair ayrılığı dramatik deyil, səssiz və ağrılı şəkildə göstərir. Bu bənd oxucuya tanış olan bir hissi xatırladır: yavaş-yavaş sönmək.
SEVGİNİN İBADƏTƏ DÖNDÜYÜ ŞEİR
Bu şeirdə sevgi ilə din qarşı-qarşıya qoyulmur, əksinə, bir-birini tamamlayır. Şair üçün sevmək günah deyil, paklanmaqdır.
Bütün dinlər
minbərə çıxmışdı
kəlmeyi-şəhadət
gətirirək.
Şeytan daşlayan adamlartək
Mən də
Günahlarımı daşlayırdım
Səni sevərək…
Bu misralar cəsarətli poetik mövqedir. Şair sevgini ibadət səviyyəsinə qaldırır. Burada sevgi insanı Tanrıdan uzaqlaşdırmır, ona yaxınlaşdırır. Bu şeir ruhani poeziyanın müasir yozumudur.
Aysel Səfərəli poeziyası oxucunu sığallamır, onu özünə qaytarır. Bu şeirlərdə səs azdır, amma dərinlik çoxdur. O, sözlə özünü qoruyur, oxucunu isə düşündürür.
Bu gün sənin günündür, Aysel xanım.
Qoy misraların səni yarı yolda qoymasın,
Qoy söz sənin üçün yük yox, nəfəs olsun.
Ad günün mübarək, sözü ruh olan şairimiz!
Hörmətlə: Vüsal Ağa
13 Dekabr 2025 / Sumqayıt
