Faiq HÜSEYNBƏYLİ: Oynadı bəxtəvər adam, Çəkdiyi dərdə oynadı

Badi – Kubə

Mərhaba, ey Badi-Kubə,
Açıldı pərdən, oynadın.
Küçələr verdi əl-ələ
Qədim şəhərdə, oynadı.

Bu dili bilməz hər adam,
Göstər də bir nəfər, adam…
Oynadı bəxtəvər adam,
Çəkdiyi dərdə oynadı.

Gedənlər hallı getdilər,
Qayda, üsullu getdilər.
Qayalar yallı getdilər,
Daşlar yerindən oynadı.

Göylərə yoldu əllərim,
Tanrıya quldu əllərim.
Havada qaldı əllərim,
Saçlarım dən-dən oynadı.

Könülləri iman aldı,
Küsən küsdü, uman aldı.
Dağ başını duman aldı,
Dərələrdə çən oynadı.

Nədir kafi, nədir əla,
Xoşdur haqdan gələn bəla.
Biri yüzünə mübtəla,
Yüzü birindən oynadı.

“Qızınmadıq istimizə,
Kor olmuşuq tüstümüzə.”
Göylər uçdu üstümüzə,
Yer də yerindən oynadı.

Adımı unutdu həyat,
Bədrdi, Uhuddu həyat…
Və hərdən toy tutdu həyat,
Və lakin hərdən oynadı.

Faiq Hüseynbəyli

TƏHLİLİ:

Faiq Hüseynbəylinin “Badi-Kubə” şeiri həm qədim Bakının, həm də insan ruhunun poeziyada bənzərsiz təcəssümüdür. Burada küləyin şəhərlə dialoqu, zamanın nəfəsi, insanın dərdi və sevincinin iç-içə axını var. Badi-Kubə — qədim mənbələrdə Bakının adı kimi işlənib və müəllif bu adı bir simvola çevirir. Küləyin hərəkəti, küçələrin əl-ələ verməsi, qayaların yallıya durması – bunlar adi hadisə deyil, təbiətin insanla birgə oynadığı kosmik bir ahəngdir.
Şeir dərin mənalı metaforalarla doludur. “Könülləri iman aldı”, “dağ başını duman aldı” misraları həm ruhani bir halı, həm də əbədi həyatın şərtini ifadə edir. Küləyin oynatdığı daşlar və dumanın tutduğu dağlar Bakının təbiəti ilə xalqın tarixi taleyini birləşdirir. Burada hər kəs öz dərdini də, sevincini də küləyin əlində tapır.
Şeirin ən güclü tərəfi odur ki, müəllif həyatın həm qəmini, həm də şənliyini paralel təqdim edir: bir yerdə “adımı unutdu həyat” deyir, digər yerdə “hərdən toy tutdu həyat”. Bu isə insan taleyinin dəyişkənliyini, zamanın sərt və zərif üzü ilə üz-üzə qalmağı poetik şəkildə göstərir.
“Badi-Kubə” sadəcə şəhərin təsviri deyil. Bu şeir küləyin öz dilidir. O külək ki, qədim qala divarlarını, daş küçələri, Xəzərin sahilini əsrlər boyu sığallayıb. O külək ki, dərdlə sevinci, imanla ümidləri, həmçinin xalqın yaddaşını içində daşıyıb. Hüseynbəylinin qələmi ilə bu külək sanki insanlaşıb, oynayır, danışır, düşünür.
Əslində, bu şeir həm də bizi düşünməyə çağırır: həyatın küləkləri əsəndə yerindən oynayan daşmı olmaq istəyirik, yoxsa imanla dik duran bir dağmı?
“Badi-Kubə” bizə öyrədir ki, küləyin hərəkətində də bir hikmət var. O külək həm sınayır, həm də oyadır. Və insanın işi küləyə qarşı deyil, küləklə birgə yaşamağı öyrənməkdir.
Uğurlar olsun həmişə, Faiq Hüseynbəyli!