Azərbaycan Dövlət Dəniz və Liman Agentliyi ölkəmizin dəniz nəqliyyatı sektorunda idarəedici, tənzimləyici və təhlükəsizlik təmin edən əsas qurumdur.
Onun tarixi müstəqillikdən sonra dəniz nəqliyyatının yenidən təşkilinə bağlıdır. 2001-ci il aprelin 21-də yaradılmış bu qurum əvvəlcə Dövlət Dəniz Administrasiyası kimi fəaliyyət göstərirdi, daha sonra 2006-cı ildə Agentlik statusu aldı. 2018-ci ildə Prezidentin fərmanı ilə Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyinə verildi və müasir dövrdə dəniz nəqliyyatı və liman sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən əsas struktur oldu.
Keçmiş illərdə Agentliyin qarşısında həm idarəetmə, həm də texniki çətinliklər dururdu. Liman infrastrukturunun köhnəlməsi, beynəlxalq standartlara uyğunlaşma problemləri, sənədləşmə proseslərində şəffaflıq və çevikliyin çatışmaması sektorun inkişafını ləngidirdi. Dənizdə üzmə təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, müasir naviqasiya sistemlərinin tətbiqi, liman xidmətlərinin yenilənməsi və peşəkar kadrların hazırlanması sahəsində də ciddi tədbirlər tələb olunurdu. Bu dövrdə Azərbaycan həm də BMT-nin Beynəlxalq Dəniz Təşkilatına üzv olaraq beynəlxalq öhdəliklər götürdü.
Son illərdə Agentlik islahatlar həyata keçirməklə yeni inkişaf mərhələsinə keçib. Hazırda Agentliyin İdarə Heyətinə müvəqqəti olaraq Əfqan Süleyman oğlu Cəlilov rəhbərlik edir. Keçmişdə zərər göstərmiş qurum 2024-cü ildə artıq 563 min manat mənfəətlə fəaliyyət göstərib, gəlir və xərclər idarəetməsində optimallaşma təmin olunub. Bakı limanında yük dövriyyəsi 7,6 milyon tona çatıb və əvvəlki illə müqayisədə artım müşahidə edilib, konteyner dövriyyəsi isə 76 mindən çox TEU səviyyəsinə yüksələrək 70 faizdən artıq artım göstərib. Bu göstəricilər həm də regionda Azərbaycan limanlarının tranzit rolunun güclənməsinə işarə edir.
Müasir dövrdə Agentlik dənizçilərə göstərilən xidmətlərdə də rəqəmsal texnologiyaları tətbiq edir. Onlayn növbə sistemi, sənədlərin elektron şəkildə verilməsi, gəmi hərəkətinin idarə edilməsi və meteoroloji xəbərdarlıqlar üçün müasir texnoloji həllər işə salınıb. Dənizçi kadrlarının hazırlığı, beynəlxalq sertifikatların verilməsi və sənədlərin şəffaf dövriyyəsi Agentliyin əsas prioritetlərindən biridir. Sosial layihələr və könüllülük proqramları ilə gənclərin bu sahəyə cəlb edilməsi də diqqət çəkir.
Agentliyin gələcək planları arasında liman infrastrukturunun genişləndirilməsi, xüsusən Bakı limanının ikinci mərhələsinin reallaşdırılması və daha çox yük dövriyyəsinin təmin edilməsi dayanır. Rəqəmsal idarəetmə və “ağıllı liman” texnologiyalarının tətbiqi, tranzit dəhlizlərində – xüsusən Orta Koridor istiqamətində – Azərbaycanın rolunun gücləndirilməsi, ekoloji davamlılıq və dəniz mühitinin qorunması da strateji hədəflər sırasındadır. Bununla yanaşı, sərt iqlim şəraiti, güclü küləklər və fırtınalar kimi təbii maneələr, qonşu ölkələrin limanları ilə rəqabət, texnoloji keçidlərdə yaranan çətinliklər və maliyyə sabitliyinin qorunması Agentliyin qarşısında dayanan əsas çağırışlardandır.
Beləliklə, Azərbaycan Dövlət Dəniz və Liman Agentliyi keçmişdəki çatışmazlıqları aradan qaldıraraq müasir tələblərə uyğun fəaliyyətini genişləndirir və regional tranzit mərkəzi kimi ölkənin mövqeyini möhkəmləndirir. Dünəni təcrübə, bu günü yenilənmə və islahatlar, sabahı isə daha müasir, rəqəmsal və ekoloji baxımdan dayanıqlı dəniz və liman sektoru vəd edir.
Tural Balabəyli – Səfərli
AXDG QSC, XDND – nin
“Azərbaycan” kran gəmisinin matrosu,
AYB-nin üzvü, Prezident Mükafatçısı
