DÜNYANIN
Nədənsə əkdiyim gül tikan olur,
Hardan külək əssə saçımı yolur,
Dünyanın dərd-qəmi içimə dolur,
Zəhərə dönübdür dadı Dünyanın.
.
Olum da bəllidir, ölüm də bəlli,
Bir ümid qalmayıb tapam təsəlli,
Ha vurub, bölürsən tapılmır həlli,
Aldadır hamını adı Dünyanın.
.
Fələyin çarxı da tərsinə çönür,
Həyat adiləşir, arzular sönür,
Dostu da bir anda düşmənə dönür,
Bilinmir doğması, yadı Dünyanın.
.
Uyub insan oğlu şöhrətə, şana ,
Kimə can deyirəm qəsd edir cana,
Zalımlar hökm edir, susayıb qana,
Yandırır yer-göyü odu Dünyanın.
12.07.2025.
TƏHLİLİ:
Bu şeir həyatın mənəvi çətinliklərini, dünyanın ədalətsizliyini və insan xarakterindəki dəyişkənliyi poetik dillə əks etdirən fəlsəfi bir mülahizədir. Əsərdə dünyaya qarşı duyulan dərin narazılıq, tənqid və həyat təcrübəsinin acı nəticələri poetik obrazlarla ifadə olunur.
Şeirin əsas gücü onun mövzusunun ümumbəşəri və fəlsəfi xarakter daşımasıdır. “Dünyanın dərd-qəmi”, “həqiqətin üzə çıxmaması”, “dostun düşmənə dönməsi” kimi motivlər min illərdir bəşəriyyətin düşüncələrində yer alıb. Bu baxımdan şeir oxucuya tanış və təsirli duyğular ötürür.
“Əkdiyim gül tikan olur”, “Zəhərə dönübdür dadı Dünyanın”, “Fələyin çarxı da tərsinə çönür” kimi misralar metaforik və bədii ifadə baxımından uğurludur. Həm hiss, həm mənzərə var.
“Dadı Dünyanın”, “adı Dünyanın”, “yadı Dünyanın”, “odu Dünyanın” – qafiyə oyunları ritmi gücləndirir və şeirə musiqililik verir.
Hər bənd 4 misradan ibarətdir, 11 hecalı, klassik quruluşla yazılıb. Bu isə oxunuşda ahəng yaradır və qafiyələrin güclü quruluşu ilə ritmik ardıcıllığı qoruyur.
Şair dünyaya obyektiv və sərt tənqidlə baxır. “Zalımlar hökm edir, susayıb qana” misrası isə artıq sosial və siyasi motivlərə də toxunur. Bu da əsəri sırf şəxsi kədərdən çıxarıb ümumi mənzərəyə daşıyır.
Mövzu orijinal olsa da, ifadə tərzi bir qədər klassik yanaşmadır. Bu cür dünya şikayəti və fəryad tərzi çox istifadə olunub, oxucuda təəccüb doğurmaya bilər. Daha bənzərsiz, fərqli bədii prizmadan baxış daha güclü təsir bağışlayardı.
“Dostun düşmənə dönməsi”, “zalım”, “şöhrətə uymaq” kimi ümumi anlayışlar yer alsa da, real obrazlar, fərdiləşdirilmiş nümunələr təqdim olunsa, şeirin oxucuya təsiri daha güclü ola bilərdi.
Bu şeir dərin mənalı, fəlsəfi və sosial-psixoloji yükə malikdir. Müəllifin səmimi və realist baxışı, poetik dillə birləşərək hissləri oxucuya ötürməyi bacarır. Lakin ifadə tərzində və emosional strukturda bəzi zənginləşdirmələr aparılsa, daha da təsirli və yaddaqalan ola bilərdi.
Mövzu və hiss güclüdür, amma ifadə baxımından daha bənzərsiz yanaşma gözlənilə bilər.
Sizə sağlıqlı, bərəkətli, uzun ömür və yaradıcılıq uğurları diləyirəm, əziz insan Əlövsət Tahirli!
Sevil Azadqızı
